Umorzenie udziałów w spółce z o.o.

 Udziały w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością mogą podlegać umorzeniu. Umorzenie udziałów regulują przepisy art. 199 Kodeksu spółek handlowych. W praktyce regułą jest, że umorzeniu udziałów towarzyszy obniżenie kapitału zakładowego spółki. Do umorzenia dochodzi wówczas z chwilą rejestracji obniżenia kapitału zakładowego w sądzie rejestrowym.

 Kodeks spółek handlowych wyróżnia umorzenia dobrowolne oraz przymusowe, w tym tzw. automatyczne (warunkowe). Każda z metod wyróżnia się innym rozłożeniem obowiązków podatkowych na wszystkie podmioty uczestniczące w transakcji.

Umorzenie dobrowolne dokonuje się w drodze nabycia przez spółkę od wspólnika określonej ilości udziałów za określonym wynagrodzeniem (możliwe jest też jednak, za jego zgodą, umorzenie nieodpłatne). Umowa nabycia udziałów własnych przez spółkę w celu umorzenia wygląda praktycznie tak samo jak i zwykła umowa sprzedaży. Powinna zostać zawarta w oparciu o upoważnienie wynikające z uchwały zgromadzenia wspólników i nabywcą staje się spółka, a nie osoba trzecia. Cel nabycia jest także jasno określony i niezmienny.

Przymusowe umorzenie udziałów oznacza unicestwienie udziałów danego wspólnika bez jego zgody. Aby do tego doprowadzić w umowie spółki z o.o. musi być przewidziana możliwość przeprowadzenia przymusowego umorzenia udziałów.

Ostatnim sposobem jest umorzenie automatyczne, wówczas gdy umowa spółki zakłada, że udział ulega umorzeniu w razie zaistnienia określonego zdarzenia, bez powzięcia stosownej uchwały zgromadzenia wspólników. Jako przykład zdarzeń uzasadniających automatyczne umorzenia udziałów można wskazać:

• śmierć wspólnika,
• skazanie wspólnika prawomocnym wyrokiem skazującym,
• utrata przez wspólnika określonych kwalifikacji zawodowych.

Każdy z tych trybów różni się od siebie. Warto wskazać, że umorzenie udziałów jest możliwe tylko w stosunku do spółki, która już została wpisana do Krajowego Rejestru Sądowego. Warunkiem wspólnym pozostaje jednak konieczność zamieszczenia stosownego postanowienia w umowie spółki. W przypadku, gdy przy sporządzaniu umowy spółki wspólnicy nie przewidzieli możliwości umorzenia udziału nie ma przeszkód, żeby takie postanowienie wprowadzić do umowy w funkcjonującej już spółce w drodze jej zmiany (uchwała zmieniająca w ten sposób umowę spółki musi być powzięta większością dwóch trzecich głosów na zgromadzeniu wspólników).

Koniecznym jest też powzięcie stosownej uchwały przez zgromadzenie wspólników. Uchwała taka musi wskazywać podstawę prawną umorzenia oraz wysokość wynagrodzenia przysługującego wspólnikowi za umorzony udział (wspólnik może jednak zgodzić się na umorzenie udziału bez wynagrodzenia). W przypadku umorzenia przymusowego uchwała powinna zawierać uzasadnienie co pozwoli na wykazanie celu jaki przyświecał wspólnikom w podjęciu tej decyzji w razie ewentualnego sporu sądowego o uchylenie uchwały. Odstępstwem od wymogu powzięcia uchwały zgromadzenia wspólników jest przypadek automatycznego umorzenia udziałów. W ramach tej procedury, uchwałę zgromadzenia wspólników zastępuje uchwała zarządu.

Procedura umorzenia udziałów kończy się czynnością zarządu spółki, który składa sądowi rejestrowemu podpisaną przez wszystkich członków zarządu nową listę wspólników z wymienieniem liczby i wartości nominalnej udziałów każdego wspólnika.