During our practice we have served versatile consulting to foundations, public funds, corporations and individual investors.

Prawa pracowników i obowiązki pracodawców w Polsce

 Jeśli zatrudniasz pracowników w Polsce, musisz przestrzegać przepisów polskiej ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy. W niniejszym artykule opiszemy w skrócie, jakie są przykładowe prawa pracowników i obowiązki pracodawców w Polsce, w tym jaka powinna być wysokość minimalnego wynagrodzenia za pracę, jak często trzeba wysyłać pracowników na badania lekarskie, ile dni wynosi płatny urlop wypoczynkowy oraz przez ile dni pracodawca powinien wypłacać pracownikowi wynagrodzenie chorobowe w razie zwolnienia lekarskiego.

 Minimalne wynagrodzenie za pracę w 2021 roku wynosi 2 800 zł brutto, a minimalna stawka godzinowa 18,30 zł brutto za godzinę. W 2022 roku płaca minimalna na podstawie umowy o pracę wzrośnie do kwoty 3010 zł brutto, a stawka godzinowa dla umów cywilnoprawnych wyniesie 19,70 zł brutto.

W przypadku, jeśli pracownik zachoruje i nieobecność w pracy jest usprawiedliwiona zwolnieniem lekarskim, pracodawca ma obowiązek wypłaty wynagrodzenia chorobowego przez okres pierwszych 33 dni nieobecności lub 14 dni w przypadku pracowników, którzy ukończyli 50 lat. Po tym okresie pracownik przechodzi na zasiłek chorobowy. Pracodawca zatrudniający nie więcej niż 20 pracowników powinien złożyć do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych odpowiednie dokumenty, aby ZUS przejął wypłacanie zasiłku chorobowego pracownikowi. Jeżeli pracodawca zatrudnia powyżej 20 pracowników, przez cały okres niezdolności do pracy to pracodawca wypłaca zasiłek chorobowy pracownikowi, jednak rozlicza się z tego tytułu z Zakładem Ubezpieczeń Społecznych. Miesięczny zasiłek chorobowy przysługuje w wysokości 80% wynagrodzenia (w większości przypadków), 70% wynagrodzenia (za okres pobytu w szpitalu) albo 100% wynagrodzenia (jeżeli pracownik jest chory wskutek wypadku w drodze do pracy lub z pracy, w czasie ciąży albo wskutek poddania się niezbędnym badaniom lekarskim przewidzianym dla kandydatów na dawców komórek, tkanek i narządów albo zabiegowi pobrania komórek, tkanek i narządów).

Ponadto pracodawca powinien zapewnić pracownikowi w każdym roku pracy płatny urlop wypoczynkowy, który może wynosić 20 dni (jeżeli pracownik jest zatrudniony krócej niż 10 lat) lub 26 dni (jeżeli pracownik jest zatrudniony co najmniej 10 lat). Do stażu pracy wlicza się okresy poprzedniego zatrudnienia, zarówno w Polsce, jak i za granicą. Do stażu pracy można zaliczyć także okresy nauki. W kodeksie pracy zostało określone, ile lat należy wliczyć do stażu pracy za ukończenie określonych szkół. Z tytułu ukończenia:

  • zasadniczej lub innej równorzędnej szkoły zawodowej – wliczany jest przewidziany programem nauczania czas trwania nauki, nie więcej jednak niż 3 lata,
  • średniej szkoły zawodowej – wliczany jest przewidziany programem nauczania czas trwania nauki, nie więcej jednak niż 5 lat,
  • średniej szkoły zawodowej dla absolwentów zasadniczych (równorzędnych) szkół zawodowych - 5 lat,
  • średniej szkoły ogólnokształcącej - 4 lata,
  • szkoły policealnej - 6 lat,
  • szkoły wyższej - 8 lat.

Co do zasady pracownik powinien wykorzystać urlop za dany rok do 31 grudnia. W sytuacji, kiedy pracownik nie wykorzysta wszystkich przysługujących mu dni urlopu, z dniem 1 stycznia kolejnego roku urlop ten staje się urlopem zaległym, który pracodawca ma obowiązek udzielić pracownikowi najpóźniej do 30 września następnego roku. Nieudzielenie urlopu zaległego do 30 września następnego roku stanowi wykroczenie, które jest zagrożone karą grzywny dla pracodawcy w wysokości od 1.000 do 30.000 zł. Zgodnie z kodeksem pracy, na wniosek pracownika urlop może być podzielony na części. W takim jednak przypadku co najmniej jedna część wypoczynku powinna trwać nie mniej niż 14 kolejnych dni kalendarzowych.

Powyższe regulacje dotyczą sytuacji, gdy pracownik jest zatrudniony na podstawie umowy o pracę. Jeżeli współpraca jest w formie umowy zlecenia, wówczas przywileje, takie jak urlop wypoczynkowy, pracownikowi nie przysługują. Zasiłek chorobowy na umowie zlecenia przysługuje jedynie wtedy, gdy wcześniej przez co najmniej 90 dni była opłacana dobrowolna składka chorobowa. Jeśli chciałbyś dowiedzieć się więcej na temat form zatrudnienia (m.in. na temat różnic między umową o pracę a umową zlecenia), zachęcamy do przeczytania naszego poprzedniego artykułu: https://business-in-poland.eu/pl/articles/view/the-forms-of-employment-in-poland/

Kolejnym istotnym obowiązkiem pracodawcy jest to, żeby przed rozpoczęciem pracy skierować pracownika na wstępne badania lekarskie, ponieważ nie można dopuścić do pracy pracownika, jeżeli nie ma aktualnego orzeczenia lekarskiego o braku przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku. Badania wstępne, a następnie okresowe i kontrolne pracowników są wykonywane przez placówkę medyczną na podstawie umowy zawartej przez pracodawcę. Badania lekarskie przeprowadza się w godzinach pracy na koszt pracodawcy. Za czas niewykonywania pracy w związku z przeprowadzanymi badaniami pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia. Wstępnym badaniom lekarskim podlegają pracownicy przyjmowani do pracy. Badaniom okresowym podlegają cyklicznie wszyscy zatrudnieni pracownicy w terminach wyznaczonych przez lekarza medycyny pracy, wskazanych w orzeczeniu o braku przeciwwskazań do pracy. Badaniom kontrolnym podlegają pracownicy w przypadku niezdolności do pracy spowodowanej chorobą trwającą dłużej niż 30 dni. Po badaniach wydawane jest orzeczenie lekarskie, które stwierdza brak przeciwwskazań do  pracy na określonym stanowisku albo istnienie przeciwwskazań. Lekarz zawsze wydaje dwa egzemplarze orzeczenia, jeden dla pracownika i jeden dla pracodawcy, który należy umieścić w aktach osobowych pracownika.

Mamy nadzieję, że nasz artykuł okazał się pomocny. W razie jakichkolwiek pytań zapraszamy do kontaktu: info@consultinvest.pl